فهرست نخست واردکنندگان مجاز خودرو در مدتی قبل از سوی وزارت صمت منتشر شد که با توجه به اسامی اعلامی، عملا از بازیگران قدیمی نقشی در سریال جدید واردات وجود دارد و نقش اول به خودروسازان و مونتاژکاران داده شده است.
طبق این فهرست، سایپا، پارس‌خودرو، سایپا-سیتروئن، خودروسازی فردا، کرمان‌موتور، مکث‌موتور و آرین‌موتور پویا هفت شرکتی هستند که با عبور از گزینش وزارت صمت، مجاز به واردات هستند. با توجه به ماهیت این شرکت‌ها و سوابق آن‌ها در تولید، مونتاژ و خرید، به نظر می‌رسد بیشتر خودروهایی که وارد بازار می‌شوند، از جمله هیوندایی، فولکس، نیسان و مدل‌های چینی عرضه می‌شوند. در گذشته بازیگران اصلی و دارای نمایندگی در حوزه واردات خودرو، شرکت‌های خصوصی غیرتولیدی می‌شوند که ماهیت وجودی‌شان به طور کامل تولید می‌شد و از همین رو رقابتی با خودروهای تولید داخل ایجاد می‌شد. همه واردات توسط خودروسازان کشور بی‌سابقه نیست، اما در گذشته بسیار محدود و در اقلیت بود.
اکنون، اما شرایط عکس شده و اختیار واردات فعلا به دست خودروسازان و مونتاژکاران افتاده است. در واقع وزارت صمت عمدا یا سهوا آیین‌نامه واردات را به شکلی تغییر داد که بازیگران قدیمی به آن ندهند و خودروسازان و مونتاژ واردگران میدان شوند. با این شرایط اگر غیبت بازیگران قدیمی در عرصه واردات ادامه داشته باشد، عملا انحصار خودروسازان از تولید به موضوع واردات نیز سرایت خواهد کرد، که قطعا باب میل خواهد بود. نکته دیگر در مورد لیست واردکنندگان اولیه مجاز است که ورود خودرو توسط آن‌ها به انتقال فناوری و تولید ختم شود و این در حالی است که تا زمانی که تحریم باشد، امکان تولید و مونتاژ بسیاری از خودروهای ورودی به کشور وجود ندارد. هرچه هست، فعلا هفت شرکت امکان واردات خودرو را پیدا کرده و طبق اعلام نظر وزارت صمت، فهرست موردنظر ممکن است مهمانان نیز داشته باشد. در ادامه گزارش نگاهی می‌اندازیم به این هفت شرکت و خودروهایی که قرار است یا احتمال دارد توسط آن‌ها امسال وارد کشور شوند.
سایپا و چنگان به علاوه کیا
سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، پیش‌تر محصول به نام سیتروئن C5 را وارد می‌کرد که کم‌حاشیه‌ای داشت، اما ادامه پیدا کرد. با توجه به تشکیل شرکت سایپا-سیتروئن (که پیش‌تر سایپای کاشان داشت)، به نظر می‌رسد که سایت‌های پایی‌ها این‌بار قصد دارند مستقیماً از این خودروساز فرانسوی بروند وارد شوند و آن را به کاشانی‌ها تبدیل کنند. چندی پیش سایپا اعلام کرد که این شرکت با ۱۶ برند خارجی برای واردات خودرو وارد انجام شده است، اما نامی از آن‌ها نبرد و نگفت نتیجه مذاکره چه بوده است.
در این سال‌ها با خودروسازانی مانند کیاموتورز کره، زوته، برلیانس و چانگان (هر از چین) همکاری داشته‌اند، بنابراین هیچ بعید به سراغ این شرکت‌ها نمی‌رود. در این بین گفته می شود شرکت برلیانس ورشکست، که اگر چنین باشد، از این شرکت منتفی می شود. در این بین ظاهرا واردات چنگان قطع شده و سایپا قصد دارد از مدتی مونتاژ محصولات این خودروساز چینی را از سر گرفتن. این شرکت پیش‌تر چنگان در مدل CS 35 را وارد می‌کرد که به دلیل تحریم، مونتاژ آن آغاز شد. حالا گویا قرار است مدل پلاس این خودرو به عنوان محصول جدید وارد کشور شود. در کنار CS 35 پلاس، مدل دیگری از چنگان با نام UNI-T نیز جزو گزینه‌های تولیدی سایپاست که آن خودرویی کراس‌اوور به شماره می‌رود. باید منتظر ماند و دید سایپا به‌جز چانگان از کدام خودروسازان خارجی می‌خواهد داشته باشد و آیا در بین ۱۶ برندی که این شرکت با آن‌ها پیشنهاد، اروپایی‌ها و غیر چینی‌های معتبر نیز دارند؟ این احتمال قوی وجود دارد که سایپا به واردات از کیاموتورز نیز برود، زیرا سال‌ها با این شرکت از طریق مونتاژ محصولاتش ارتباط داشته است.
پارس‌خودرو با نیسان می‌آید
پارس خودرویی‌ها از قدیم ارتباط خوبی با نیسان‌موتورز ژاپن و علاوه بر مونتاژ برخی از محصولات این شرکت، نیز از آن‌ها وارد شده‌اند. از همین رو گفته می‌شود پارس‌خودرو قصد دارد محصولات مشهور از نیسان را وارد کشور کند که شاخص‌ترین آن‌ها دو مدل سانی و جوک است. نیسان جوک البته پیش‌تر توسط بخش ویژه وارد شده در کشور، اما فعال خبری از خصوصی‌ها برای تولید خودروهای نیسان نیست و پارس‌خود رقیبی را در این زمینه ندارد. در کنار نیسان تولید محصولات رنو نیز در دستور کار پارس‌خودرو قرار دارد. این دو سال‌ها قرارداد پلت‌های مشترک X ۹۰ با شرکت‌های مشترک شرکت و به واسطه آن، تندر-۹۰ (مشترک با ایرانخودرو) و سندرو در کشور مونتاژ شدند.
می‌شود خودرو قصد دارد مدل جدید رنو ساندرو را وارد کشور کند، خودرویی که هر چند ظاهر زیباتری نسبت به مدل‌های ساندرو فعلی دارد، اما همچنان از آپشن و امکاناتی که باید گفته شود، نیست. سومین خودروساز بزرگ ایران کارنامه مناسبی را در واردات ثبت و شاهد مثال آن، نیسان مورانو است. در اواسط دهه ۸۰ این محصول توسط پارس‌خودرو وارد کشور شد، اما با مورانوهای وارداتی توسط بخش ویژه رقابت کند. تا جایی که گفته شد پارس‌خودرویی‌ها 500 دستگاه از این خودرو به شرکت مبدا بازگردانده‌اند. حالا که فرصتی برای ورود پیش روی پارس‌خودرو قرار گرفته و فعلا رقیبی هم ندارد، باید بماند و ببیند خودروساز سوم کشور این بار در عرصه واردات چه خواهد کرد.
سیتروئن، از مونتاژ تا واردات
در دوران برجام و پس از اعلام آمادگی خودروسازان فرانسوی برای سهامداری در صنعت خودروی کشور،سایپا و سیتروئن بر سر همکاری مشترک در سایت کاشان (متعلق به سایپا) به توافق رسیدند. طبق قرارداد منعقده، درصد از سهام سایت کاشان به خودروساز فرانسوی اختصاص و نام این شرکت به سایپا-سیتروئن ۵۰ تغییر کرد. اکنون در لیستی که وزارت صمت اعلام کرده، نام سایپا-سیتروئن نیز به چشم می‌آید، بنابراین این شرکت به صورت مستقل از سایپا قرار است اقدام به تولید خودرو کند. گفته می‌شود هرچه گزینه اصلی این شرکت برای واردات است، سیتروئن است و این در حالی است که مدل C3 در این سایت مونتاژ می‌شد. با توجه به مونتاژ C ۳ در سایپا-سیتروئن، هیچ بعید نیست این شرکت به تولید این مدل نیز برود.
کرمان‌موتور و هیوندایی
کرمان‌موتور به عنوان یکی از خودروسازان بزرگ بخش خصوصی، در ارتباط با هیوندایی موتورز کره جنوبی را دارد و از همین رو انتظار می‌رود که بخش عمده خودروهای مدنظر کرمانی‌ها برای تولید، از این برند باشد. کرمان‌موتور در دوران برجام هیوندایی را در مدل‌های ۱۰ و ۲۰ مونتاژ می، اما با فرارسیدن تحریم، قطعات این دو خودرو را ارسال می‌کنند. حالا ظاهرا کرمان‌موتور قصد دارد این دو محصول را بار دیگر و این بار از مسیر عرضه کند. رقیب اصلی کرمان‌موتور در میدان تولید هیوندایی، فعلا نامش در لیست شرکت‌های مجاز نیست و اگر این غیبت ادامه دار باشد، انحصار تولید محصولات این خودروساز کره‌ای به دست کرمانی‌ها خواهد افتاد. در کنار مدل‌های موردنظر، این امکان وجود دارد که کرمان‌موتور انواع هیوندایی مانند اکسنت و النترا را نیز وارد کشور کند.
فولکس سواری ماموت
همه کرمان‌موتور همکاری با فولکس واگن را نیز در کارنامه‌اش دارد، بااین‌حال، احتمال می‌رود که از این شرکت خارج شود، زیرا یک خودروساز دیگر بخش ویژه (ماموت) محصولات فولکس را در اختیار دارد. نام گروه ماموت البته فعلا در لیست شرکت‌های واردکننده قرار ندارد، با این حال نام یکی از زیرمجموعه‌های آن به نام مکث موتور در فهرست منظر به چشم می‌آید. در دوران برجام، گروه ماموت به عنوان نمایندگی رسمی فولکس واگن در ایران پذیرفته و محصولاتی مانند تیگوان و پاسات وارد بازار کشور شدند. آن زمان گفته می‌شد فولکس قرار است با ماموت همکاری کند، برخی از محصولات خود را در ایران مونتاژ کند و حتی ماموتی‌ها برای انجام این کار خط تولید را کلید زدند.
این در حالی بود که با فرارسیدن تحریم‌های آمریکا در سال ۹۷، پروژه مونتاژ فولکس در ایران به کما رفت و با ممنوعیت واردات، ورود خودروهای ایران شرکت نیز آغاز شد. حالا با آزادسازی واردات، ماموت قصد دارد بار دیگر فولکس واگن را به ایران کلید بزند. با توجه به سقف قیمتی ۲۰هزاریورویی، گفته می‌شود ماموتی‌ها در اولین مرحله می‌خواهند فولکس واگن مدل پولو را وارد کنند. امامجموعه این شرکت – مکث موتور – نیز که آن را در لیست شرکت‌های مجاز قرار می‌دهد، احتمالاً به زیر محصولات چینی می‌رود. البته هنوز مشخص نیست خودروهای مدنظر مکث موتور برای واردات چه مدل‌هایی هستند، اما تولید مدل‌های غیرچینی توسط این شرکت نیز منتفی نیست. در کنار مکث، خودروسازی فردا هم احتمالاً در همین مسیر اقدام به واردات خواهد کرد. نام این شرکت در لیست واردکنندگان اولیه مجاز قرار گرفته و با توجه به اینکه محصولاتی از دانگ فنگ را مونتاژ می‌کند، بعید گزینه‌ای نیست که هیچ تولیدی‌اش چینی و متعلق به دانگ‌فنگ باشد.
آرین‌موتور و دوست ژاپنی
یکی دیگر از شرکت‌های جدیدا خودروساز، آرین موتور پویاست را معرفی می‌کند. آرین‌موتور پویا پیش‌تر با وارد کردن خودرو بود، اما پس از ممنوعیت واردات، مسیر داد و به سمت مونتاژ رفت. این شرکت حالا یکی از خودروسازان بخش خصوصی به شماره می‌رود که خودرویی چینی به نام لاماری را مونتاژ می‌کند. با توجه به ورود آرین‌موتور پویا، به احتمال زیاد این شرکت به واردات میتسوبیشی خواهد رفت. این خودروساز ژاپنی پیش‌تر محصولاتی مانند پاجرو، لنسر، اوتلندر و میراژ را به ایران صادر می‌کند که این آخری، گزینه اصلی برای ورود واردات توسط آرین‌موتور پویاست است. آرین‌موتور در گذشته با پسوند «تابان» محصولات دی‌اسکرد فرانسه را نیز وارد می‌کرد، با این حال فعال نامی از این شرکت (آرین‌موتور تابان) در لیست واردکنندگان مجاز به چشم نمی‌آید. میتسوبیشی میراژ، اکلیپس و آتراژ، گزینه‌های قوی برای تولید خودرو توسط این شرکت است.
غیبت مقطعی ایرانخودرو
همه نام ایرانخودرو فعلا در لیست واردکنندگان مجاز قرار ندارد، با این‌حال احتمال می‌رود که بزرگ‌ترین خودروساز ایران نیز به‌زودی در جمع واردکنندگان قرار گیرد. ایرانخودرو در گذشته محصولات پژوی فرانسه را وارد کرد، اما توفیق زیادی در این حوزه نداشت. یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گروه صنعتی ایرانخودرو به نام ستاره بنز، سال‌ها به تولید محصولات این خودروساز آلمانی بود و طبعا منعی خارجی بابت ازسرگیری واردات بنز ندارد. این در حالی است که با توجه به سقف قیمتی ۲۰هزاریورویی، بعید است ایران خودرویی‌ها خرید بنز را از سر خرید. با در نظر گرفتن شرکای پیشین ایرانخودرو، به ویژه پژو و رنو، گزینه‌های اصلی تولید این شرکت احتمالاً بیشتر به این دو برند خواهد بود، به‌ویژه پژو. ایرانخودرو قبلاً با دانگ‌فنگ و در حال حاضر با هایما که هر دو چینی می‌توانند ارتباط داشته باشند و دارند. بنابراین ممکن است از آن‌ها وارد شود، منتفی نیست.
