آیا روسیه منجی صنعت خودروی ایران خواهد شد؟ برپایی نمایشگاه خودرویی ۲۰۲۲ و امضای تفاهم نامه‌های مبنی بر تولید قطعات یا راه‌اندازی خط تولید خودروی مشترک، تا مدت‌ها روسیه را ابر قهرمان و منجی صنعت خودروی کشور معرفی کرد. اکنون اما خبر می‌دهد که ترکیه و چین تامین‌کنندگان اصلی خودرو و قطعات به روسیه و از سوی دیگر خودروهای تولیدکننده کارکرده نیز به ویژه ژاپن در این کشور تولید شده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، آنچه ویژه است با توجه به شرایط روسیه و تحریم های سرسختانه علیه این کشور؛ گسترش تجارت با ایران گزینه مناسبی برای کاهش پذیرش تحریم‌ها به نظر می‌رسید. با حمله به روسیه به روسیه، تحریم‌های غربی و تحریم‌های آمریکا علیه این کشور وارد عمل می‌شوند که بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی و همچنین برنده‌های خارجی برای خروج از روسیه هستند.
در این اما صنعت خودرو بیشترین ضربه را از تحریم‌های غرب دیده است. بر اساس آمارهای رسمی در سال ۲۰۲۱، تعداد ۱۶ خودروساز اروپا نزدیک به نیم‌میلیون دستگاه از کل فروش ۶۷/ ۱میلیونی بازار روسیه را در اختیار دارد و این کشور را به هشتمین بازار بزرگ خودرو در جهان از نظر حجم فروش تبدیل می‌کند.
از سوی دیگر از تحریم‌ها، روسیه یک‌پنجم (۱۸درصد) از کل فروش جهانی رنو را به خود اختصاص داده بود. این شرایط با اعمال محدودیت‌های بین‌المللی یک‌شبه به همه شرکت‌های چمدان‌های خود بسته می‌شوند و از این کشور خارج می‌شوند. بر اساس گزارش‌ها، فروش خودرو در ماه ژوئن در روسیه 84 درصد کاهش یافت و تولید خودرو در داخل کشور نیز بر اساس گزارش‌ها در ماه ژوئن گذشته تنها 3 هزار دستگاه خودرو در روسیه تولید شده است.
از سوی دیگر شرکت «اوتو واز» سازنده خودروی لادا، یعنی تنها خودروساز روسی نیز همراه با تحریم‌ها خود را تولید می‌کند. زیرا قطعات موردنیاز این شرکت پیش‌تر از سوی شرکت رنو فرانسه تامین‌کننده می‌شد. به این ترتیب پس از خروج رنو فرانسه از روسیه، این شرکت روسی تولید می‌کند و فقط یک خط تولید «پره و چرخ» را می‌دهد که به این معنی است که قطعات بیشتری این خودرو از اروپای غربی وارد می‌شود. اکنون وارد شده است و این شرکت گزینه های کمی برای جایگزینی آنها است. با توجه به شرایط تحریمی ایران، اما ایران بعد از محدودیت‌های خودروسازی، لااقل چراغ این صنعت را روشن نگه می‌دارد.
به این ترتیب همراه با محدودیت‌های تولید خودرو در روسیه و همچنین تجربه ایران در پشت سر گذاشتن تحریم‌های سخت، این تصور می‌شود که دو کشور می‌توانند از یکدیگر استفاده کنند. به این معنا که ایران قطعات خودرو به قطعات خاص مربوط به محصولات رنو را به این کشور صادر می کند و از سوی دیگر خودروی مشترک را نیز به بازار عرضه می کند.
با این اوصاف و توهمات بود که کشور روسیه اقدام به برگزاری نمایشگاه «اتومبیلیتی ۲۰۲۲» مسکو کرد. نمایشگاهی که با حضور خودروسازان کشور و همچنین خودروسازان داخلی برگزار می شود. در این نمایشگاه زرق و برق چینی‌ها و تولیدکنندگان از ترکیه نیز چشم‌ها را به خود خیره می‌کرد. تولیدکنندگان از این کشور که با دست پر پا به میدان خودروسازی روسیه گذاشته بودند. اگر ترکیه با قطعه سازی در این نمایشگاه عرض اندام می‌کرد اما چینی‌ها خودرو و قطعات را توامان در معرض دید روس‌ها گذاشته بودند. در این بین فعالان قطعه و خودروی ایرانی نیز به چشم می‌آمدند و حتی خبرهایی مبنی بر امضای تفاهم نامه‌هایی نیز از این نمایشگاه در سطح رسانه‌های خارجی به‌طوری که سفیر ایران در روسیه عنوان کرده است که تفاهم نامه‌های همکاری در زمینه تولید قطعات خودرو را نشان می‌دهد. ، تولید قطعات خودرو با روش متالورژی پودر و همچنین قرارداد با شرکت مگاموتور سایپا با طرف‌های روسی در مجموع به ارزش ۷۰۰ میلیون یورو به امضای طرف ایرانی و روسی رسیده است. در همین حال، شرکت ایران خودرو مشخص کرده است بهترین راه ورود به بازار روسیه و تداوم حضور در آن، انجام سرمایه‌گذاری مشترک است. و همچنین خودروی سواری به صورت سی. کی. دی در روسیه تولید شود.
خطیبی همچنین حضور خودروی تارا در نمایشگاه مسکو را موفقیت‌آمیز خوانده بود.
به این ترتیب نمایشگاه اتومبیل‌های ۲۰۲۲ هر چند افق‌های روشنی را پیش روی خودروسازان کشورمان قرار داد اما از حضور چین و ترکیه در روسیه نکاسته است. در حال حاضر چین خطوط تولید برخی خودروها را در این کشور فعال کرده و ترکیه نیز بنا به آمارهای رسمی برای تامین محصولات برای برخی از محصولات تولید می شود. با این حال مدیران خودروسازی کشورمان این بده و بستان را نادیده میگیرند. بر این اساس گروه صنعتی رقبای قدرتمندی مانند ترکیه و چین در مقابل همکاری خودرویی ایران و روسیه عنوان کرده است که شرکت تراز اول چینی است که پلتفرم‌های مشترک با اروپا و آمریکایی‌ها دارند، در روسیه حضور پیدا می‌کنند، همچنین با توجه به شرایط موجود. تحریمی روسیه، ترکیه نمی‌تواند توفیق بیشتری در این بازار داشته باشد، زیرا به شرکت‌های اروپایی وابستگی می‌دهند و در صورت مقابله با تحریم‌ها می‌خواهند.
بعد از نمایشگاه خودرویی روسیه، همه چیز به ظاهر بر وفق مراد به نظر می‌رسد که این شرایط در شرایطی است که با اعلام میزان بدهی خودروسازان به فعالان صنعت، به انواع مشکلات داخلی بیشتر از همکاری با روسیه در مورد توجه قرار گرفت. بخش‌سازانی که در نمایشگاه روسیه شرکت می‌کنند، حالا از مطالب معوق خودروسازان گلایه می‌کنند و این مطالب را از فعالیت‌های خارجی آنها می‌سازند. طبق آخرین آمارهای اعلام شده از سوی انجمن صنایع همگن نیرو محرکه میزان مطالبات قطعات خودروسازان به 50000000000 تومان رسیده است که 2000000000 تومان به آن پرداخت می‌شود. پیش از این یکی از اعضای این انجمن عنوان کرده بود که طی دو سال گذشته، یک جهش در میزان مطالب معوق و مطالب کل قطعه‌سازان ایجاد شده است.
در این زمینه چندی پیش دبیر انجمن فوق العاده مشخص کرد که با تداوم وضعیت فعلی (رشد کرده است) مشخص است که قطعه ساز نمی تواند ادامه حیات بدهد، اما خودروسازان قصد دارند با خروج خودرو از قیمت گذاری دستوری و فراهم کردن داخلی ورودی و خروجی، در کنار ارائه بسته شده باشند. تأمین مالی، میزان پرداختی های خود به قطعات سازان را کاهش می دهد. اما مشکلات تنها خاص قطعه سازان نیست بلکه خودروسازان نیز هم اکنون با مشکلات نقدینگی برای تولید، رشد زیان انباشته و.. هستند.
در اواخر مرداد ماه که خبر مربوط به قراردادهای خودرویی ایران و روسیه منتشر شد این سوال هم مطرح بود که اگر خودروسازان توان تولیدی بالاتری دارند چرا آن را در داخل کشور خرج نمی‌کنند که لااقل مرهمی باشد در بازار خودرو. در هر صورت آنچه هم اکنون عیان به نظر می‌رسد مشکلات داخلی خودروسازان و قطعه‌سازان کشور است که این مشکلات به نوعی آنها را از فعالیت‌های برون مرزی باز می‌دارد.
از سویی، به نظر می‌رسد که روسی نیز به‌نظر می‌رسد، و تفاسیر قراردادها را ادامه می‌دهند که حفظ شده و قدمی برای اجرای آنها برنداشته است. در این زمینه نیز می‌توان به اظهارات دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه استناد کرد. وی در اوایل هفته جاری در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایسنا» تاکید کرده است که در حوزه‌ای که تا کنون با مشکلاتی مواجه می‌شود، است و صنعت خودرو و قطعه‌ها در راس تحریم‌ها قرار دارند، انتظار توفیق خاصی را نمی‌توانم نداشت، اما با همسایه‌هایی مانند چین و روسیه. که اشتراک سیاسی وجود دارد. وی در ادامه در مورد همکاری با این کشور نیز اعلام کرده است که این دو هم بیشتر به قطعات خود در ایران می‌رسند تا قطعات ایرانی را تولید کنند.
واضح است که تجربه مهم خودرو در ایران برای کشور روسیه است و این نکته‌ای است که دست اندرکاران خودرویی این کشور به اذعان داشته‌اند، اما این تجربه به چه میزان می‌تواند کمک کند حال روسیه باشد.
نکته بعدی که کدام‌ها هستند، با توجه به اینکه کدام کشور را در اولویت تامین خودرو و قطعه قرار می‌دهد نیز مهم است و در نهایت با توجه به حضور خودروی سمند در این کشور از محصولات ایرانی استقبال می‌شود یا خیر. نیز مهم است.
روس‌ها به سراغ کارکرده‌ها رفتند
همان طور که ترکیه و چین در صنعت و بازار خودروی روسیه فعال شدند. چین به‌رغم داشتن برندهای ناشناخته، بیش از 200 خودروساز اروپایی را می‌توان تولید کرد و آنها را از بازار روسیه در حال گسترش است، به طوری که برندهای اروپایی را جایگزین می‌کنند. روسیه همچنین برای راه‌اندازی مجدد برند مسکویچ در کارخانه اتوواز به شرکت چینی مراجعه می‌کند.
با این اما روسیه نگاهش به چین نیست و برای تامین خودرو کشور‌های آسیایی تنها به مانند ژاپن نیز نظر دارد. بر اساس برخی از آمارهای رسمی فروش خودروهای دست دوم تحت‌تاثیر تحریم‌های غرب، در روسیه افزایش نسبی و ژاپن بیش از سه چهارم واردات این خودروها را به خود اختصاص داده است.
بانک مرکزی این کشور در ماه گذشته اعلام کرد که برای خودروهای دست دوم آسیایی افزایش یافته است. داده‌های آژانس تحلیلی روسی Autostat نشان می‌دهد که خودروهای تولیدی جدید در ماه اوت بسیار کمتر از سطح فوریه بود اما خودروهای دست دوم از ۱۱ هزار و ۵۵ خودرو به ۲۳ هزار و ۱۱۷ خودرو رسیده است.
داده‌ها نشان می‌دهد که ۷۶ درصد از خودروهای دست دوم از ژاپن وارد شده و بلاروس با۳/۵درصد سهم در رتبه دوم قرار دارد. در آمارهای دیگر از ۱۰ هزار و ۲۵۷ خودروی جدید وارد شده در ماه اگوست ۷۰درصد آن متعلق به چین است.
